Mülki hüquq, şəxslərin əmlak və qeyri-əmlak münasibətlərini tənzimləyən hüquq sahəsidir. Bu sahə əsasən şəxslər arasında müqavilə və digər hüquqi əməliyyatlar nəticəsində yaranan münasibətləri əhatə edir. Mülki hüququn əsas məqsədi, şəxslərin hüquq və mənafelərini qorumaq, onların qarşılıqlı münasibətlərini tənzimləmək və mülki dövriyyənin sabitliyini təmin etməkdir.

Mülki hüququn əsas xüsusiyyətləri

1. Mülki münasibətlər:Mülki hüquq fiziki və hüquqi şəxslər arasında əmlak və şəxsi qeyri-əmlak hüquqlarına aid olan münasibətləri tənzimləyir. Bu münasibətlərə mülkiyyət hüquqları, müqavilə münasibətləri, zərərvurma və digər əmlak münasibətləri daxildir.

2. Mülkiyyət hüququ: Şəxsin öz əmlakı üzərində sərbəst şəkildə sahiblik, istifadə və sərəncam vermək hüququdur. Mülkiyyət hüququnun əsasını dövlət tərəfindən tanınan və qorunan hüquqlar təşkil edir.

3. Müqavilə hüququ: Şəxslər arasında əmlak münasibətlərini tənzimləyən və tərəflərin qarşılıqlı razılığı əsasında yaranan hüquq münasibətləridir. Müqavilə hüququ şəxslərin öz hüquq və vəzifələrini sərbəst şəkildə müəyyən etməsinə imkan verir.

4. Zərərvurma hüququ: Şəxsin digər şəxsə vurduğu maddi və ya mənəvi zərərin ödənilməsini tənzimləyən hüquq normasını əhatə edir. Bu, şəxsin qanunsuz hərəkətləri nəticəsində digər şəxsə vurduğu zərərin aradan qaldırılmasını təmin edir.

5. Mülki məsuliyyət: Hüquq pozuntuları nəticəsində şəxsin vurduğu zərərin ödənilməsini və hüquqların bərpa olunmasını təmin edən hüquqi məsuliyyətdir. Mülki məsuliyyət müqavilə pozuntuları və zərərvurma hallarında tətbiq olunur.

Mülki hüququn əsas bölmələri

1. Əmlak hüququ: Mülkiyyət hüququ, icarə, istifadə və digər əmlak hüquqları ilə bağlı münasibətləri tənzimləyir.

2. Müqavilə hüququ: Müxtəlif növ müqavilələr (alqı-satqı, kirayə, xidmət, borc və s.) ilə bağlı münasibətləri tənzimləyir.

3. Vərəsəlik hüququ: Şəxsin ölümü nəticəsində onun əmlakının vərəsələr arasında bölüşdürülməsi ilə bağlı münasibətləri tənzimləyir.

4. Şəxsi qeyri-əmlak hüquqları: Şərəf, ləyaqət, işgüzar nüfuzun qorunması, şəxsi həyatın toxunulmazlığı kimi şəxsi hüquqlar ilə bağlı münasibətləri tənzimləyir.

Azərbaycan Respublikasında mülki hüquq

Azərbaycan Respublikasında mülki hüquq münasibətləri Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsi ilə tənzimlənir. Mülki Məcəllə, mülki hüququn əsas qaydalarını, şəxslərin hüquq və vəzifələrini, müqavilə və digər mülki hüquq münasibətlərini, mülki məsuliyyət qaydalarını və digər mülki hüquq məsələlərini əhatə edir.

Azərbaycan Respublikasında mülki hüququn əsas prinsipləri:

1. Hüquq bərabərliyi: Bütün şəxslər mülki hüquq münasibətlərində hüquq və vəzifələr baxımından bərabərdir.

2. Mülkiyyətin toxunulmazlığı: Mülkiyyət hüququ dövlət tərəfindən tanınır və qorunur.

3. Müqavilə azadlığı: Şəxslər müqavilə bağlamaqda sərbəstdir və öz hüquq və vəzifələrini sərbəst şəkildə müəyyən edə bilər.

4. Qanunçuluq: Bütün mülki hüquq münasibətləri qanunvericilik aktlarına uyğun olmalıdır.

5. Məhkəmə müdafiəsi hüququ: Şəxslər mülki hüquqlarının pozulması halında məhkəmə müdafiəsinə müraciət edə bilər.